Leren van de maffia? Hoe dan?! We horen het je denken. Jan-Joost Kroon is bedrijfskundige en deed onderzoek naar de Italiaanse maffia. Hij ontdekte dat de bedrijfsvoering van deze criminele organisatie ook lessen bevat over strategie, leiderschap, reputatiemanagement, samenwerking en transparantie waar moderne organisaties echt iets van kunnen leren.

IJzersterke kernwaarden

Stel je de maffia voor als een bedrijf. We bevriezen de criminele elementen en kijken puur naar hoe de maffia werkt. Je ziet dan een grote multinational, met een eigen bedrijfsvoering, met werkafspraken en manieren van samenwerken. Hoe gek het ook klinkt, daar valt best nog iets van op te steken.

Een van die lessen gaat over ideologie en kernwaarden. We weten dat de maffia al ruim 160 jaar bestaat. Van oudsher hebben zij altijd de ambitie gehad om het alternatief voor de overheid te zijn voor de lokale mensen. Deze uitstraling als hoeder van de arme lokale mensen is onderdeel van hun cultuur. Ze geven potentiële nieuwe medewerkers het gevoel dat zij hun eigen omgeving helpen, dat zijn via de organisatie eer, respect en loyaliteit krijgen. Dat lijken containerbegrippen, maar dat zijn de kernwaarden die in elke vezel van de organisatie te vinden zijn. Iedereen binnen de organisatie ademt deze kernwaarden.

Jan-Joost vergelijkt het met huidige kernwaarden bij bedrijven: “Ik vind dat veel kernwaarden bij heel veel organisaties tegenwoordig meer marketingtermen zijn geworden, dan dat het iets zegt over de vraag: wat voor een bedrijf wil je nou echt zijn?”

Grondige onboarding

Het onboardingsproces bij de maffia gaat heel anders dan bedrijven nu doen, namelijk met een proefmaand en hoppa je kunt door. Om lid te worden van de maffia doorloop je een pittig traject van minimaal anderhalf jaar. In die periode krijg je allerlei klussen om te bewijzen dat je een bepaalde expertise hebt, of dat je een toegevoegde waarde bent voor de organisatie. Je moet laten zien dat je de filosofie begrijpt, de kernwaarden doorleeft, en dat andere leden jou vertrouwen. Je eindigt de onboarding met een proeve van bekwaamheid en een eed.

Bedrijfskundig bekeken is de heldere les: investeer tijd in nieuwe mensen. Het is heel interessant als je met elkaar net wat langer stilstaat bij de vraag: past iemand écht bij de organisatie? Jan-Joost daagt bedrijven uit om kritisch na te denken over onboarding: “Is jouw recruitment proces wel intensief genoeg? Wat is de proeve van bekwaamheid voor jouw aspirant medewerkers? Heb je daar wel eens over nagedacht? Wat moet iemand bewezen hebben om te kunnen zeggen ‘jij past erbij?’” We schetsen hier natuurlijk een extreem voorbeeld door het met de maffia te vergelijken, maar het zijn geen gekke vragen om jezelf als CEO eens te stellen.

Communiceren als bedrijfsrisico

Hoe groot of hoe klein een bedrijf ook is, dé herkenbare issue is altijd: communicatie. Hoe fixt de maffia dat? Communiceren en met z’n allen bij elkaar komen is immers een groot bedrijfsrisico. “Ze communiceren dus heel beperkt. Als ze communiceren is het bijna altijd één op één. Dus ze vergaderen zo min mogelijk.” Ja, je begrijpt het goed; een organisatie met meer dan 19.000 medewerkers, die totaal 150 miljard omzet draait, en dat allemaal door minimaal te vergaderen. Dat is nog eens een eyeopener!

Hoe gaat de communicatie dan wel als vergaderen geen optie is? “Bijvoorbeeld via pizzini” legt Jan-Joost uit. “Een van de capo’s bij de maffia stuurde zijn organisatie aan met kleine, getypte briefjes. Die werden in broekspijpen genaaid en gedistribueerd naar de juiste personen. In deze pizzini stond een boodschap, een vraag of een opdracht richting de ontvanger. Deze capo zag niemand en toch groeide zijn business.” Bedenk eens hoe duidelijk en helder jouw boodschap moet zijn als je het op zo’n klein briefje moet frommelen. Je hebt geen mogelijkheid tot lange mailconversaties, reacties en aanvullende vragen. Dat gaat niet. Je hebt dus heel duidelijk te zijn over wat je wil van iemand. Het vergt een korte, kraakheldere boodschap.

Transparantie

“Het is echt fascinerend wat je van dit bedrijf kunt leren, als je de criminele elementen weglaat” benadrukt Jan-Joost. Denk aan de consequente kernwaarden die ze doorleven, de eenvoudige structuur, de uitgebreide onboarding en de kraakheldere communicatie. “Daar wil ik er nog eentje aan toevoegen, namelijk transparantie. We zien momenteel een roep in de maatschappij dat alles transparant moet.”

De maffia werkt juist exact het tegenovergestelde, met minimale informatie: “Waar je binnen bedrijven nu ziet dat iedereen overal wat van mag vinden, wat vaak alleen leidt tot vertraging, het herijken van beslissingen of een polderoplossing, denkt de maffia juist: wij sturen iemand aan op basis van minimale informatie.” De maffia handelt vanuit de denkwijze: “Je bent een vakvolwassen medewerker. We hebben jou aangenomen voor een opdracht. Die ga je uitvoeren. Daar heb je deze informatie voor nodig. Punt. We hebben je niet aangenomen voor alle andere zaken die binnen het bedrijf spelen. Daar bemoei je je ook niet mee.” Dus minder transparant zijn kan ervoor zorgen dat mensen zich juist alleen bezighouden met de taken waar zij daadwerkelijk voor aangenomen zijn.

Acties hebben consequenties

Acties hebben consequenties. Dat klinkt niet gek als je denkt aan de maffia. Hoe gek klinkt het als je dit in een bedrijfsperspectief zet? We maken vaak mooie plannen en dan kom je tot de conclusie: het lukt niet. Wat hoor je dan vaak? ‘Jammer, we hebben het geprobeerd, op naar het volgende.’ Door deze houding sluipt een bepaalde mate van vrijblijvendheid in het systeem.

De maffia pakt het anders aan. Op het moment dat jij je werk niet doet, zitten daar direct consequenties aan verbonden. Heb je bijvoorbeeld iets gedaan waardoor de organisatie veel geld is verloren? Dan heb je dat zelf te vergoeden. De boete omdat je je werk niet hebt gedaan. Jan-Joost geeft aan: “Vanuit bedrijfsperspectief denk ik nog steeds dat als je iemand aanneemt, en die betaal je elke maand, dat je daar ook echt iets van mag verwachten. En als iemand niet levert, dat daar ook consequenties aan vastzitten. Ik vind dat helemaal niet vreemd. Ik vind het juist raar dat mensen in het bedrijfsleven met heel veel dingen weg kunnen komen. Of dat we zeggen, goed geprobeerd volgende keer beter.”

Het voorbeeld van de maffia is natuurlijk extreem. Alleen als je naar de kern kijkt zit hier best een wijze les in. Jan-Joost geeft aan: “Het gebrek aan consequenties doorvoeren in organisaties vind ik een heel belangrijk punt. We hoeven geen streng regime door te voeren, zoals de maffia dat doet. Je kunt alleen wel gaan nadenken: hoe doen wij dat eigenlijk?”

Kun jij als leider leren van de Italiaanse maffia? Wij zijn benieuwd! Mail ons op hallo@rainmengroup.com of bel ons op 085-0434842.

Wil jij op de hoogte gehouden worden? Meld je dan aan voor onze nieuwsbrief. Maandelijks sturen we je een update met het laatste Rainmen nieuws, blogs, video’s en case studies.