Nieuwe tijden vragen om nieuwe vormen van leiderschap. Wat hebben een Leeuwenkoning, een rattenvanger en een golfsurfer daarmee te maken? En hoe kan jij als leider jouw leiderschapsstijl effectief aanpassen, wetende dat je dit leiderschapsgedrag geleerd hebt in een andere tijd en in een andere context? In dit interview met Freek Peters, hoogleraar contextueel leiderschap, komen we meer te weten over de ontwikkeling van leiderschapsstijlen en de uitdagingen waarmee jij als leider wordt geconfronteerd in een veranderende wereld.

Leiderschap in context

“Leiderschap draait in essentie om het uitoefenen van invloed om dingen voor elkaar te krijgen. De leider kan bijvoorbeeld invloed uitoefenen op mensen, producten, processen, machines en de markt,” licht Freek toe. In de snel veranderende wereld van vandaag is het cruciaal voor leiders om rekening te houden met de context. “Als de wereld verandert, dan verslijten oude manieren van leiderschap. Wat 30 jaar geleden goed leiderschap was, is dat nu allang niet meer,” licht Freek toe.
De wereld verandert, dus je past je leiderschap aan. Hoe logisch wil je het hebben?! Waarom zijn we er dan toch zo slecht in? “Omdat we dat helemaal niet gewend zijn”, zegt Freek. “De wereld is ongelofelijk veranderd en dat maakt dat de context rond het bedrijf dominanter wordt dan voorheen,” vertelt Freek. “Maar welke consequenties dat voor je leidersgedrag meebrengt, heeft niet iedere leider zo goed in de gaten.”
Hoe verandert leiderschap met al deze verandering in de wereld? Freek legt dit uit aan de hand van drie typologieën:

De Leeuwenkoning

“Honderd jaar geleden had je als leider niet zoveel met je omgeving te maken. Je was een soort Leeuwenkoning die boven op de rots stond. En omdat je daar stond was je de baas van het bedrijf. Dit leiderschap is erg top-down gericht en houdt weinig rekening met de context in de buitenwereld.
Weg ermee! Of toch niet? Deze leiderschapsstijl is volgens Freek ook in de huidige tijd soms nog effectief. “Denk aan overzichtelijke crisissituaties of in organisaties waarin het heel belangrijk is dat de werkvloer alles op precies dezelfde manier doet. Dan moet er eenheid zijn van bevel,” legt Freek uit.

Rattenvanger

Na de Leeuwenkoning kwam de typologie van de ‘rattenvanger van Hamelen’. “Er kwamen meer veranderingen van buitenaf. Klassieke organisaties moesten in beweging komen, anders zouden ze de markt uitgedreven worden”, schetst Freek de situatie. “Leiders gingen voor de troepen uitlopen. Van hen werd visie en ambitie verwacht. De medewerkers liepen achter de muziek aan.”

Deze leiderschapsstijl is ook nu nog effectief in situaties waarbij een bedrijf in verandering is. Waar mensen helderheid en vertrouwen over de koers moeten hebben. Freek geeft hier wel een kanttekening bij: “Het gaat vaak om een tijdelijke leider die het ritme aangeeft. Deze vorm van leiderschap wordt minder effectief naarmate de situatie langer duurt.”

Golfsurfer

Tenslotte zitten we nu met elkaar in het tijdperk van de golfsurfer. Als leider moet je effectief bewegen op krachten die sterker zijn dan jijzelf. Je bent als leider niet langer de baas over mensen, de golven of de stroming. Je hebt wel te dealen met al deze krachten. Het gaat erom dat je snapt wat er om je heen gebeurt.

Hoe zorg je als leider in dit Golfsurf-tijdperk dat mensen met je meegaan? “Je krijgt mensen mee door samen op te trekken,” licht Freek toe. “Je zit samen op dezelfde golf, je hebt elkaar nodig om er gezamenlijk uit te komen. Je helpt elkaar, geeft elkaar de ruimte en geeft elkaar aanwijzingen. De verschillen tussen leidinggevenden en niet-leidinggevenden zijn kleiner. Je bepaalt ook samen wat de beste golf is en wat de beste aanpak is om die golf goed uit te surfen,” concludeert Freek.

In het Golfsurf-tijdperk moeten leiders dus niet alleen vaardig zijn in het navigeren op de golven van verandering, maar ook in het creëren van een cultuur van samenwerking. Het draait niet langer om een autonome leider aan de top, maar om een leider die de kracht van het collectief benut.

De golfsurfer is effectief in complexe en veranderende omstandigheden, waarin je steeds opnieuw moet inschatten wat er gebeurt. Je hebt dan vakmanschap en de kennis van de groep nodig om met elkaar verder te komen. Freek benadrukt: “Het is belangrijk dat er niet maar één persoon is die nadenkt, maar dat je het juist met elkaar oplost.”

Hoe adaptief ben jijzelf eigenlijk?

Verandering is evident en toch is contextueel leiderschap het moeilijkste wat er is. Hoe kan dat? Wat maakt dat leiders worstelen om vanuit de goede context leiding te geven?

Freek glimlacht: “We zien een aantal patronen. Allereerst hebben leiders hun gedrag geleerd in een andere tijd dan waar we nu in zitten. Dus in een andere context. Vaak zorgt iemands eerste leidinggevende voor een blue print over het eigen beeld van leiderschap. Veel jonge leiders zie je extreem oud gedrag neerzetten uit onzekerheid. Dat is precies niet effectief. In het nieuwe leiderschap is het van belang om de groep van binnenuit te stimuleren. Als leider faciliteer je dat anderen het initiatief nemen en hun kennis inzetten. Dat is echt een ander patroon.

Als leider heb je bewustzijn te verhogen op de leiderschapsstijl die je zelf laat zien. Besef dat jouw beeld van ´hoe het hoort´ zomaar eens ouderwets kan zijn. “Veel leiders hebben slecht zicht op effecten van hun eigen gedrag. Wat enorm helpt is om aan hun omgeving te vragen: Hoe kijk jij naar die leider?”, geeft Freek aan. Het beeld van jouw medewerkers kan nog wel eens verschillen van het beeld dat jij zelf als leider hebt.

Conclusie

Het is duidelijk dat leiderschap in de loop der tijd sterk is veranderd. Van de Leeuwenkoning tot de rattenvanger en de golfsurfer, elke leiderschapsstijl heeft zijn eigen voordelen en uitdagingen. Als leider is het belangrijk om je leiderschapsstijl aan te passen aan de context waarin je opereert en rekening te houden met de veranderingen in de buitenwereld. Dit kan betekenen dat je moet leren loslaten en vertrouwen moet geven aan je team, of dat je juist tijdelijk de touwtjes strakker moet aantrekken om een crisissituatie te managen.

Een contextueel leider is zich bewust van deze veranderingen en past zijn of haar leiderschapsstijl aan waar nodig. Door open te staan voor verandering en te luisteren naar de behoeften van het team en de organisatie, kun je als leider effectief leidinggeven aan de volgende generatie.

Blijf leren en ontwikkelen als leider en houd rekening met de veranderende wereld om je heen. Zo kun je als leider het beste uit jezelf en je team halen en bijdragen aan een succesvolle toekomst voor jouw organisatie.

Meer weten?
Wil je meer weten over contextueel leiderschap? Kijk dan op de website van Freek Peters of bestel zijn boek Face the Future – Leadership Skills fort he Next Generation via https://www.facethefutureleadership.com/

Welke leiderschapsstijl ligt jou het beste? En in welke situaties merk je juist dat jouw leiderschap minder effectief is? We sparren er graag met je over.Mail ons op hallo@rainmengroup.com of bel ons op 085-0434842.

Wil jij op de hoogte gehouden worden? Meld je dan aan voor onze nieuwsbrief. Maandelijks sturen we je een update met het laatste Rainmen nieuws, blogs, video’s en case studies.